Trong hoạt động nuôi trồng thủy sản dịch bệnh có xu hướng ngày một nhiều và lây lan rộng. Việc lạm dụng các loại hợp chất hóa học, các chất kháng sinh trong quá trình phòng trị bệnh đã tạo nên sự tồn dư kháng sinh và các tác nhân gây bệnh kháng thuốc.

Hiện nay người tiêu dùng đang có nhu cầu sử dụng các sản phẩm chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, điều này đồng nghĩa với việc phải hạn chế sử dụng các hoá chất, kháng sinh trong nuôi thủy sản. Vì vậy, dùng các cây thảo dược tự nhiên để phòng, trị bệnh trong nuôi thủy sản là một giải pháp hiệu quả, bền vững, tạo ra thực phẩm an toàn.

Một số cây thảo dược được sử dụng rất có kết quả, giảm chi phí, dễ tìm lại tạo được thực phẩm an toàn như: cây thuốc cá, cây xoan, cây thầu dầu tía, cây nghể, cây rau sam, cây tía đỏ, cây cỏ mực, cây chó đẻ, tỏi…Trong các loại thảo dược tỏi được biết đến như một loại kháng sinh tự nhiên mạnh giúp động vật thủy sản kháng lại các loại vi khuẩn gây bệnh, kí sinh trùng, virus, tăng hệ miễn dịch cho động vật thủy sản: tôm, cá, lươn, baba,…Sử dụng tỏi để phòng và điều trị bệnh giúp đạt năng suất cao, hạn chế sử dụng các loại thuốc kháng sinh và hạn chế hiện tượng kháng thuốc của tác nhân gây bệnh: Vi khuẩn, virus.

Tác dụng của tỏi trong nuôi thủy sản:

- Hạn chế được việc sử dụng các loại kháng sinh, hạn chế hiện tượng kháng thuốc của vi khuẩn

- Phòng trị bệnh đường ruột cho tôm, cá,…

- Tỏi có tính kháng khuẩn khá cao với hầu hết các chủng vi khuẩn phân lập trên tôm.

- Tỏi cũng có công hiệu để trị bệnh sán, giun kim, các bệnh nấm…

Các hoạt chất có trong tỏi:

- Trong tỏi có chứa chất alliin – đây là một axit amin hữu cơ khi đập dập, chất này sẽ kết hợp với Allicinase có trong tỏi để biến thành Allicin. Allicin là một sulfua hữu cơ có mùi đặc trưng, không có màu, có khả năng kháng khuẩn và kháng nấm. Chất allicin có tác dụng ức chế sự sinh trưởng của vi khuẩn mạnh bằng 1/5 thuốc penicillin và 1/10 thuốc tetracycline. Cơ chế tác động của allicin là gây ức chế quá trình tổng hợp protein, DNA, RNA làm chậm quá trình sinh trưởng của vi sinh vật trong ao nuôi.

- Trong tỏi còn chứa diallyl disulfide: chất này không những mạnh hơn nhiều hai dòng kháng sinh thường đang dùng trong nuôi trồng thủy sản là Erythromycin, Ciprofloxacin mà còn có tác dụng nhanh hơn.

Allicin trong tỏi chỉ được sinh ra khi nghiền nát hoặc đập dập. Tuy nhiên allicin kém bền nên biến mất nhanh trong điều kiện môi trường bên ngoài. Vì vậy không nên nấu chín tỏi vì khi ở nhiệt độ cao các hoạt chất này sẽ phân hủy và giảm tác dụng. Tỏi khi ngâm lâu ngày trong rượu trắng cũng được chứng minh là không có tác dụng trị bệnh cho động vật thủy sản.

          Chất tách chiết của tỏi cho kết quả kháng khuẩn cao. Khi dùng tỏi để phòng và trị bệnh nhiễm khuẩn cho tôm, cá có thể dùng dạng bột tỏi hoặc đập dập tỏi tươi rồi ngâm với thức ăn hoặc chiết suất dịch chiết trong tỏi.

Tỏi được dùng chữa bệnh đường ruột cho cá nuôi. Khi dùng cần nghiền nát củ tỏi, trộn lẫn với thức ăn tinh cho cá ăn, liều lượng từ 3-5g tỏi/ kg thức ăn, cho cá ăn liên tục trong 06 ngày.

Tỏi có thể sử dụng thông qua các chế phẩm sinh học với hình thức trộn vào thức ăn. Đây là một phương thức thuận tiện để kích thích hệ miễn dịch cho tôm, cá,…nâng cao khả năng hấp thu thức ăn, làm giảm hệ số thức ăn và phòng, chống các bệnh nhiễm khuẩn đường ruột.