Lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương và lãnh đạo tỉnh kiểm tra công tác thi hành Luật Hợp tác xã năm 2012 tại Hợp tác xã Dịnh vụ nông nghiệp Đức Chính, huyện Cẩm Giàng
Kết quả triển khai, thi hành Luật HTX 2012
Để thực thi Luật HTX năm 2012 và Chương trình hành động số 50-CTr/TU ngày 17 tháng 01 năm 2014 của Tỉnh ủy Hải Dương về triển khai thực hiện Kết luận 56-KL/TW; Sở Nông nghiệp và PTNT đã tổ chức 02 hội nghị triển khai và sơ kết Luật HTX, đồng thời ban hành các công văn hướng dẫn triển khai thực hiện Luật đến Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, Phòng Kinh tế thị xã, thành phố.
Sau thời gian chuyển đổi theo Luật, số lượng HTX nông nghiệp không ngừng tăng lên, doanh thu của HTX và thu nhập của người lao động trong được cải thiện, từng bước hoạt động ổn định; tác động tích cực đến kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xoá đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn.
Theo tổng hợp báo cáo tổng kết của các huyện, thị xã, thành phố, tính đến nay toàn tỉnh Hải Dương có 364 HTX nông nghiệp, tăng 22 HTX; thu hút 148 nghìn thành viên tham gia chủ yếu là đại diện các hộ nông dân; tổng số lao động thường xuyên trong HTX khoảng 7.600 người; doanh thu bình quân một HTX khoảng 750 triệu đồng/năm, tăng 196 triệu đồng/năm; lãi bình quân của một HTX là 22 triệu đồng/năm, tăng 11,5 triệu đồng/năm; thu nhập bình quân của lao động thường xuyên trong là 30 triệu đồng/năm, tăng 12 triệu đồng/năm so với thời điểm Luật HTX có hiệu lực 31/7/2013.
Hoạt động của HTX trong lĩnh vực nông nghiệp có chuyển biến tích cực về quy mô, công nghệ và thị trường. Số lượng HTX áp dụng khoa học công nghệ mới, hiện đại vào sản xuất, kinh doanh, tham gia vào sản xuất nông nghiệp công nghệ cao ngày càng tăng. Đến nay, có khoảng 30 HTX ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp chủ yếu như: ứng dụng nhà màng, nhà lưới và hệ thống tưới tiết kiệm trong trồng trọt, nuôi thủy sản với mô hình ứng dụng “tạo sông trong ao”; mô hình nuôi cá bằng hệ thống bể nổi theo công nghệ BIO FLOG; chăn nuôi ứng dụng Công nghệ bán tự động trong chăn nuôi lợn quy mô công nghiệp
Nhiều HTX hoạt động gắn với sản phẩm chủ lực của vùng, thực hiện liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị, trong đó đã xuất hiện một số mô hình HTX nông nghiệp tiêu biểu có liên kết với các doanh nghiệp xuất khẩu và các siêu thị lớn để mở rộng tiêu thụ sản phẩm; phát huy được vai trò hỗ trợ thành viên,mang lại lợi ích kinh tế cao cho thành viên; dần khẳng định được vai trò của kinh tế tập thể, HTX trong phát triển nông nghiệp, nông thôn.
Tuy nhiên vẫn còn những tồn tại, vướng mắc đáng kể về cơ chế chính sách, ảnh hưởng đến hoạt động và sự phát triển của HTX.
Tỷ lệ HTX nông nghiệp hoạt động hiệu quả (48% vào năm 2020) còn thấp so với yêu cầu về phát triển HTX nông nghiệp hiện nay. Một số HTX có quy chưa phù hợp, chủ yếu hoạt động dịch vụ đầu vào, dịch vụ thiết yếu có tính cộng đồng; chưa thực sự chú trọng đến các dịch vụ đầu ra như sơ chế, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm.
Vấn đề tỷ lệ cung ứng dịch vụ ra thị trường không quá 32% tổng giá trị cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX đối với lĩnh vực nông nghiệp (Nghị định 193) và sửa đổi thành 50% (Nghị định 107) là quy định cứng, chỉ có thể áp dụng đối với một số số HTX trực tiếp sản xuất, quy định này chưa thực sự phù hợp với các HTX dịch vụ nông nghiệp cung cấp các dịch vụ thiết yếu như: dịch vụ thủy nông, bảo vệ thực vật, chuyển giao khoa học kỹ thuật…
Luật HTX quy định tỷ lệ vốn góp của thành viên không quá 20% vốn điều lệ của HTX đang gây rất nhiều khó khăn cho tổ chức và hoạt động của HTX khi cần huy động vốn của thành viên có điều kiện góp vốn, trong khi không huy động thêm được vốn góp của thành viên ít vốn.
Cơ chế chính sách được Luật Hợp tác xã ban hành, nhưng văn bản hướng dẫn thực hiện chính sách thiếu đồng bộ và chưa kịp thời.
Để hạn chế các vướng mắc trên, thời gian tới cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp chủ yếu sau:
Cần kịp thời cần phân định, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước, giao trách nhiệm cụ thể cho cơ quan quản lý nhà nước để hỗ trợ HTX nông nghiệp và chỉ đạo các địa phương thực hiện thống nhất.
Nghiên cứu bổ sung, sửa đổi Luật HTX phù hợp với tình hình và điều kiện phát triển mới, cụ thể như: Xác định rõ vai trò, vị trí của kinh tế hộ và pháp nhân là doanh nghiệp tham gia trong HTX nông nghiệp. Nghiên cứu điều chỉnh tăng tỷ lệ vốn góp tối đa của thành viên lên trên 20% để khuyến khích tăng nguồn vốn huy động cho HTX.
Ngoài ra, cần rà soát, tháo gỡ khó khăn về chính sách ưu đãi, hỗ trợ HTX liên quan đến tín dụng, đất đai…; bố trí nguồn lực phù hợp để kịp thời thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX theo các Nghị định của Chính phủ.
Chính phủ cần sớm ban hành Nghị quyết chuyên đề về phát triển HTX nông nghiệp trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới làm hành lang pháp lý quan trọng thúc đẩy HTX nông nghiệp phát triển, phấn đấu đạt được các mục tiêu đã đề ra trong thời gian tới.
Chi cục Phát triển nông thôn